Di tích Đình chùa miếu làng Phác Xuyên: Nơi lưu giữ giá trị văn hóa truyền thống
Di tích Đình chùa miếu làng Phác Xuyên: Nơi lưu giữ giá trị văn hóa truyền thống
Làng Phác Xuyên, xã Tân Minh là làng quê chứa đựng nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống tiêu biểu của nông thôn Bắc bộ. Dưới ánh sáng đổi mới của Đảng, Nhà nước, nhân dân, cán bộ làng Phác Xuyên tích cực thi đua lao động sản xuất, xây dựng nông thôn mới, xây dựng đời sống văn hóa. Đặc biệt, làng Phác Xuyên là đơn vị điển hình về việc lưu giữ, khôi phục, phát triển giá trị những di tích lịch sử văn hóa. Qua đó, kế thừa và phát huy truyền thống văn hóa tốt đẹp, góp phần tuyên truyền giáo dục truyền thống yêu nước, ý thức giữ gìn văn hóa cho thế hệ trẻ của quê hương hôm nay.
Phác Xuyên là làng quê có lịch sử truyền thống lâu đời. Phác Xuyên xưa thuộc tổng Phú Kê, huyện Tiên Minh, Phủ Nam Sách, trấn Hải Dương. Sau cách mạng tháng tám 1945, làng Phác Xuyên thuộc xã Bạch Đằng, nay là xã Tân Minh. Hiện nay, làng Phác Xuyên có 2 di tích và 3 cơ sở thờ tự tôn giáo tín ngưỡng, trong đó 2 di tích lịch sử văn hóa cấp thành phố là Chùa Phác Xuyên và Đình miếu Phác Xuyên.
Xưa kia, chùa Phác Xuyên là chốn thiền môn nổi tiếng quy tụ nhiều tăng ni phật tử. Chùa có tòa ngang dãy dọc, công trình kiến trúc bề thế, cổ kính, có phật điện, có cổng tam quan, nhà thờ tổ, vườn tháp. Được khởi dựng từ thế kỷ thứ 6 khi Phật giáo du nhập về đất Tiên Lãng. Đến thế kỷ thứ 12, Triều Lý Anh Tông (1138-1175) niên hiệu Thiệu Minh, Lê Thái Hậu nhân kinh lý qua thấy chùa đẹp, dân tình mộ đạo. Bà đã công đức tiền tu bổ tôn tạo chùa, dựng bảo tháp, đúc chuông, tạc tượng, đặt tên chùa là Thiên Tộ (Ngôi Trời), là tên húy của vua Lý Anh Tông. Từ đó, chùa là nơi lưu giữ kinh phật của một vùng rộng lớn.
Tuy nhiên do thời gian, thăng trầm của lịch sử, chiến tranh, chùa Phác Xuyên đã bị hủy hoại. Trong những năm thực dân Pháp xâm lược, làng Phác Xuyên phải chịu những trận càn lớn của địch vào làng giai đoạn 1950 - 1953, chùa Phác Xuyên trở thành một trong những trận địa chiến đấu quyết liệt với kẻ thù và đã góp phần quan trọng vào lịch sử chống giặc vẻ vang của nhân dân làng Phác Xuyên. Trong đó, chùa Phác Xuyên có hai vị sư trụ trì là Thích Tâm Bồng và Thích Tâm Thái tích cực tham gia phục vụ chiến đấu và hy sinh ngay tại chùa. Năm 2007, Chủ tịch nước đã truy tặng liệt sĩ đối với hai nhà sư Thích Tâm Bồng và Thích Tâm Thái.
Năm 2001, cán bộ, nhân dân làng Phác Xuyên phục dựng ngôi chùa trên nền đất cũ. Năm 2003 ngôi chùa khánh thành, chùa xây bằng chất liệu bê tông cốt thép, kiến trúc kiểu chữ đinh, tiền điện 5 gian, mái chéo đao tàu góc, lợp ngói mũi. Tiếp đó, chùa khởi công xây dựng và hoàn thiện nhà thờ mẫu, nhà Tổ, cổng tam quan và 2 cây bảo tháp. Ngôi chùa đã được cấp bằng di tích lịch sử cấp thành phố vào ngày 5/9/2012.
Đình Phác Xuyên được xây dựng vào khoảng thế kỷ thứ 15 trên gò đất chợ Quán, thờ 5 anh em họ Trương, có công phù trợ Hai Bà Trưng đánh đuổi Thái thú Tô Định bên phương Bắc, giữ yên bờ cõi núi sông. Đình tọa Quý hướng đinh trên đường cá chép lớn nhất làng, bố cục hình chữ Đinh, 5 gian tiền tế, 3 gian hậu cung, gỗ lim, 4 mái đao cong, xây gạch vồ. Đình cả thờ vị Ngũ phương viên tự đại vương, trấn ở cung trung, làng Phác Xuyên còn có 4 miếu, gồm Miếu giáp Đoài tọa hướng Tây Bắc thờ vị Bạt Hải bến tiêu đại vương, trấn tại cung Tây; Miếu Giáp Bắc thờ ngài Thiên sát đại đồng đại vương, trấn tại cung Bắc; Miếu giáp Đông thờ vị Minh Kha cửa đầm đại vương, trấn tại cung đông; Miếu giáp Nam thờ vị Lục Lang đại vương, trấn tại cung Nam. Miếu Giáp Đoài còn lưu giữ được nhiều đồ thờ tự cổ chất liệu đá, đặc biệt là bia đá ghi về việc trùng tu miếu vào niên hiệu vua Duy Tân năm 1908.
Năm 2009, thể theo nguyện vọng của nhân dân và con em địa phương đang sinh sống công tác và học tập trên mọi miền Tổ quốc, xã Bạch Đằng và làng Phác Xuyên đã phục dựng tôn tạo đình làng Phác Xuyên. Khuôn viên rộng rãi, thoáng mát, tổng diện tích 1120m2, đáp ứng không gian tổ chức lễ hội truyền thống hàng năm của địa phương. Không gian nội tự đình được bố trí khoa học, hài hòa, đầy đủ hệ thống đồ thờ tự, tế khí cơ bản, đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh.Ngày 10/11/2017, Đình Miếu làng phác Xuyên được UBND thành phố Hải phòng xếp hạng là di tích lịch sử cấp thành phố.
Trong không gian linh thiêng, trầm mặc, di tích chùa và đình miếu làng Phác Xuyên là nơi sinh hoạt văn hóa tâm linh, tín ngưỡng độc đáo, thường xuyên đón du khách thập phương, nhân dân đến tham quan chiêm bái, dâng hương cầu mong quốc thái dân an, nhà nhà no ấm, bình yên, hạnh phúc.